Opinia Stowarzyszenia Gmin Małopolski w sprawie dokumentu "Państwo sprawne, przyjazne, bezpieczne - Założenia programu decentralizacji funkcji państwa i rozwoju samorządu terytorialnego".

Przedłożony do zaopiniowania, a przyjęty przez Radę Ministrów, dokument, jest w istocie zestawieniem prezentowanych od początku lat 90-tych propozycji i programów w kwestiach reformy administracji publicznej "Założenia" zawierają ustalenia i wnioski o dużym stopniu ogólności - co zauważają także autorzy dokumentu. Zaprezentowane dwa warianty posiadają również wariantowe rozwiązania szczegółowe, które w wielu punktach wzajemnie się nie wykluczają. Ze względu jednak na konieczność kontynuacji reformy samorządowej, SGM opowiada się za wariantem I - uwzględniającym oprócz dotychczas samorządowych gmin, powołanie samorządowych powiatach i samorządowe -rządowych województw.

Należy podkreślić, że zaprezentowano w formie urzędowego dokumentu - przyjętego przez Radę Ministrów -dotychczasowe programy zgłaszane przez wiele środowisk, w tym także organizacje samorządowe. Może to zmierzać w szczególności do przyspieszenia prac nad zasadniczymi reformami administracji publicznej a także do nadania im uporządkowanego i całościowego charakteru.

Uwagi szczegółowe

Ze względu na formę ogólnikową "Założeń", przedstawienie szczegółowej opinii nie jest możliwe. Stowarzyszenie Gmin Małopolski w Krakowie - zrzeszające 135 gmin źli województw Małopolski - zgłasza następujące uwagi.

Reforma administracji publicznej związana z zasadniczymi reformami Państwa podjętymi po 1989 roku, winna być kontynuowana. W wielu dziedzinach, z uwzględnieniem doświadczeń ostatnich lat, reformy te winny być na nowo podjęte. Polska jest nadal państwem skrajnie scentralizowanym. Brak systemowych reform - najpierw władz centralnych a następnie ponadlokalnych (powiatów i województw - regionów) - wstrzymuje rozwój Polski i poziomu życia Polaków.

Zgodnie z prezentowanymi przez SGM stanowiskami (w tym zakresie szczególnie Rezolucje Walnego Zgromadzenia Delegatów z maja 1996 roku) "troskę o pomyślność, dobrobyt obywateli i odpowiedzialność za własny los - należy według zasady pomocniczości - pozostawić samym obywatelom i ich zrzeszeniom, ograniczając działania władz centralnych do stwarzania odpowiednich ku temu warunków i do pomocy najbardziej potrzebującym". W tym zakresie "Założenia" są zbieżne ze stanowiskiem SGM.

Pozytywnie należy odnieść się do przyjmowanej w "Założeniach" wizji prowadzenia polityki regionalnego rozwoju przy jednoczesnym zachowaniu charakteru Państwa Polskiego.

Ustawy określające ustrój, kompetencje i finanse powiatów winny być uchwalone przez Parlament do końca 1996 roku.

Bardzo istotnym krokiem przebudowy administracji publicznej winna stać się reforma powiatowa - bez odbierania gminom ich dotychczasowych kompetencji. Na wagę tego zagadnienia SGM zwracało uwagę m.in. w opinii do projektu ustawy o powiecie samorządowym z dn. 30.01.96 - "Wprowadzenie samorządu powiatowego jest ważnym krokiem w kierunku decentralizacji państwa, stanowiąc kontynuację odbudowy samorządu terytorialnego zapoczątkowanej w 1990 roku".

Realizacja programu decentralizacji państwa musi się odbywać przy konsultacji i aprobacie przez środowiska samorządowe poszczególnych rozwiązań szczegółowych. Poważną rolę odegrać tu mogą stowarzyszenia gmin, a także inne organizacje samorządowe - w szczególności Federacja Związków i Stowarzyszeń Gmin Polskich.

Po zaprezentowaniu konkretnych aktów prawnych i rozwiązań organizacyjnych SGM przedstawi opinię z odniesieniem się do szczególnych kwestii.

Kraków, październik 1996