W sali senatorskiej Zamku Królewskiego na Wawelu odbyła się uroczysta sesja Sejmiku Województwa Małopolskiego, która była zwieńczeniem jubileuszu 25-lecia powstania samorządu.
Wśród zaproszonych gości był były premier, a obecnie poseł do Parlamentu Europejskiego, współautor reformy z 1999 roku Jerzy Buzek.
Obecność na Wawelu budzi niezwykły respekt. Jeśli ktoś przybywa tu spoza miasta Krakowa i spoza Województwa Małopolskiego to naturalne. Jest to takie nagromadzenie wiedzy historycznej. Tej niezwykłej siły, która kształtowała nas wszystkich - Polaków przez stulecia. Nie możemy się czuć inaczej, jak tylko pod wielkim urokiem tego niezwykłego miejsca. Samorząd to przestrzeń do budowania wartości społeczno-moralnych. Tego, co jest i powinno być między nami i w nas - tłumaczył Jerzy Buzek.
Podczas sesji głos zabrał także wicemarszałek pierwszej kadencji Andrzej Sasuła, który w krótkim wystąpieniu nawiązał do pierwszego marszałka województwa - śp. Marka Nawary.
Tezy wystąpienia Kazimierza Barczyka, świadka i uczestnika tworzenia reform samorządowych, Wiceprzewodniczącego Sejmiku Województwa Małopolskiego:
1.
Świętujemy historyczną, przełomową reformę wprowadzającą Samorząd Wojewódzki po raz pierwszy w 1000-letniej historii Polski.
2.
Tak przed 25-laty inaugurowaliśmy tę reformę na pierwszej uroczystej sesji SWM w Sali Senatorskiej na Wawelu - dzisiaj podsumowujemy ją z udziałem Ojca tej wielkiej reformy, Pana Premiera Profesora Jerzego Buzka, dziękując mu za jej wspaniałe owoce.
3.
Utworzenie Samorządu Wojewódzkiego było najlepszym sposobem przygotowania Polski do naszego wstąpienia do UE. Jedynie w Polsce 40% funduszy UE rozdzielają samorządy wojewódzkie - w pozostałych państwach UE wszystkie są rozdzielane centralnie.
4.
Ta reforma decentralizacji Państwa wraz z utworzeniem samorządu wojewódzkiego i powiatowego - zgodnie z zasadą pomocniczości z nauki społecznej Kościoła - była dokończeniem rewolucji Solidarności z 1989 roku, po przerwie za rządów SDRP 1993-1997. Na poziomie powiatu i województwa obywatele wzięli sprawy w swoje ręce, zgodnie z wezwaniem Solidarności.
5.
Posłowie AWS i UW zagłosowali za likwidacją (!) swoich 49 małych województw, tworząc w ich miejsce 16 dużych województw. To był wyjątkowy czas w naszej historii, ani później ani teraz tak głębokie reformy ustrojowe nie mogłyby być przeprowadzone, gdyż jak mówił wówczas profesor Kulesza, ogólnopolskie organizacje samorządów gminnych zazwyczaj sprzeciwiałyby się tworzeniu kolejnych struktur samorządu powiatowego i wojewódzkiego z nowymi kompetencjami i finansami. Ogromną rolę odegrał fakt że wśród ponad 230 posłów AWS i UW ponad 100 było samorządowcami, tworząc największy zespół parlamentarny któremu współprzewodniczyłem.
6.
Jak wyglądały od kuchni prace nad reformą z mojego punktu widzenia, świadka i uczestnika tworzenia historii?
a.
W latach 1997-2001 byłem sekretarzem zarządu krajowego RS AWS ds samorządów, któremu przewodniczył Pan Premier Jerzy Buzek. Sekretarzem ds. międzynarodowych był Radek Sikorski a ds. młodzieży Krzysztof Kwiatkowski. Co tydzień obradowaliśmy na posiedzeniach zarządu w KPRM, byłem również doradcą Premiera ds. samorządu.
b.
W czasie przygotowywania 4 reform bylem sekretarzem stanu w KPRM i sekretarzem KSRM, w którym nad reformami czuwała Pani Teresa Kamińska minister ds reform ustrojowych. KSRM to była połowa rządu, między in. z ministrem Mirosławem Handtke, która roboczo pracowała nad ustawami
c.
Współpracowałem z sekretarzem stanu śp. prof. Michałem Kuleszą nad ustawą o samorządzie województwa - byliśmy głównymi pomocnikami Pana Premiera. Bez zdecydowanej woli Pana Premiera nie złamalibyśmy kręgosłupa skrajnie scentralizowanego państwa PRL, w którym była "piramida" podległości od KC do wójta. Jako sekretarz KSRM uczestniczyłem w cotygodniowych posiedzeniach rządu. Pan Premier stale żądał od swoich ministrów ograniczenia swoich kompetencji i przeniesienia ich wraz z finansami między innymi na nowe samorządy wojewódzkie i powiatowe.
d.
Przykład w kulturze - poprosiłem prof. Purchlę: operę i filharmonię przeniesiono do województw. Mniejsze instytucje kultury do miast, powiatów i gmin. Np. Muzeum Lotnictwa w Krakowie, 4 ha, 50 obiektów, teraz 40 ha i 250 obiektów, 4 w Europie, 8 na świecie.
e.
Ustawę o powiatach opracowała UW na czele z prof Ireną Lipowicz. Rząd ją przyjął i wdrożył przez MSWiA, nad czym pracował podsekretarz stanu Jerzy Stępień.
**********
fot. UMWM i Jacek M. Stokłosa
**********
